De ziekte van Huntington is een genetische aandoening die wordt gekenmerkt door onvrijwillige bewegingen en verlies van cognitieve functies. In Nederland lijden ongeveer 15.000 mensen aan deze ziekte, die op dit moment ongeneeslijk is.
De ziekte van Huntington werd in 1872 voor het eerst beschreven door een huisarts: George Huntington. Hij merkte op dat enkele patiënten van hem hetzelfde symptoom hadden: ongewilde bewegingen. Hij noemde deze bewegingen Chorea, wat dansen betekent. Later werd dit symptoom bekend als Huntington’s Chorea. Tevens merkte hij op dat sommige van zijn patiënten deze ziekte doorgaven aan het nageslacht. Nadat deze ziekte bekender werd in de wereld, werd de ziekte, zoals gebruikelijk in die tijd, vernoemd naar zijn ontdekker: Huntington.
Symptomen
De symptomen van de ziekte van Huntington zijn van lichamelijke en psychische aard. De lichamelijke symptomen zijn allen het gevolg van de onvrijwillige bewegingen. Deze beginnen meestal als tics in de vingers, voeten of gezicht. Deze bewegingen worden steeds erger en uiten zich daarna op de volgende manieren:
– Onhandigheid
– Tandenknarsen
– Verlies van coördinatie en balans
– Langzaam spreken
– Moeite met slikken en eten
– Ongecontroleerde, continue spiersamentrekkingen
– Moeite met lopen
De psychische symptomen beginnen vaak in de vorm van een depressie. Tekenen van depressie zijn verhoogde irritatie, gebrek aan plezier in het leven en energiegebrek. Naarmate de ziekte vordert, krijgen de personen last van concentratieverlies. De persoon krijgt moeite met het besturen van een auto, beantwoorden van vragen en het maken van beslissingen. Dit leidt uiteindelijk tot dementie, zoals bij de ziekte van Alzheimer. Tot slot kunnen patiënten ook psychotisch gedrag vertonen. Hierbij hoort het hebben van waanbeelden, hallucinaties en paranoïde gedrag.
De eerste symptomen uitten zich normaal gesproken rond het 40e levensjaar. Vervolgens zullen de symptomen verslechteren, totdat de dood optreedt. Dit gebeurt ongeveer 18 jaar na de openbaring van de eerste symptomen.
Oorzaak en diagnose
De oorzaak van de ziekte van Huntington is genetisch. Het is een autosomaal dominante aandoening, wat betekent dat kinderen van de patiënt 50% kans hebben om de ziekte ook te krijgen. Het gen wat deze ziekte veroorzaakt heet het huntingtin gen (HTT). Dit gen zorgt ervoor dat het eiwit huntingtin wordt gemaakt. Dit is een eiwit met onbekende werking, die vooral voorkomt in de hersenen. Wel is al ontdekt dat het gen essentieel is: muizen zonder dit gen sterven als embryo.
Het huntingtin gen bestaat uit meerdere delen, die waarschijnlijk allemaal aparte functies hebben. Een van de delen bestaat uit zogenaamde CAG repeats. Repeats zijn herhalende delen in het DNA. Normaal gesproken bevat het gen 6-35 repeats. Als cellen delen, kan het helaas gebeuren dat het huntingtin gen een extra CAG repeat krijgt. Zo kan het voorkomen dat sommige mensen meer repeats hebben dan hun ouders. Als op een gegeven moment het aantal repeats te hoog wordt, kan het huntingtin eiwit niet meer goed werken en kan het eiwit niet meer opgeruimd worden in de cellen van het brein. Dit zorgt ervoor dat het eiwit ophoopt en de dood van de hersencellen veroorzaakt. Dit is de uiteindelijke oorzaak van de symptomen.
Aangezien de ziekte van Huntington een genetische aandoening is, kan de diagnose gesteld worden op basis van een genetische test. Bij deze test meten ze het aantal CAG repeats, waarbij een aantal van boven de 36 geldt als een positieve test. Bij elk getal boven de 36 geldt: hoe meer repeats, hoe sneller de progressie van de ziekte.
Potentiële geneesmiddelen
De ziekte van Huntington is een ongeneeslijke ziekte. De behandeling bestaat dan ook voornamelijk uit symptoombestrijding. Deze bestrijding bestaat uit antipsychotica voor de waanbeelden en hallucinaties, antidepressiva voor de depressies, rustgevende middelen voor de ongecontroleerde bewegingen en ook botox voor de continue spiersamentrekkingen en het tandenknarsen.
Er wordt veel onderzoek gedaan naar medicijnen die de ziekte van Huntington kunnen genezen. Uit deze onderzoeken zijn enkele beloftevolle medicijnen gekomen, die nu verder onderzocht worden. Een van deze medicijnen is gebaseerd op het zogenaamde ‘exon skipping’. Dit houdt in dat een deel van het huntingtin gen niet gebruikt wordt in het uiteindelijke eiwit. Als er met behulp van deze methode een manier wordt gevonden om het CAG-deel van het eiwit op deze manier weg te laten of te verkleinen, kan dit de oplossing voor de ziekte van Huntington zijn.
Ook wordt er onderzoek gedaan naar manieren om de defecte huntingtin eiwitten op te ruimen uit de cel. Het medicijn rapamycin is een middel, waarvan is aangetoond dat het de afbraak van huntingtin in losse cellen en in zebravissen verhoogd. Deze resultaten geven hoop, maar of het een effectief geneesmiddel voor mensen is, moet nog worden onderzocht.
Tot slot is ook ontdekt dat patiënten vaak een ontstekingsreactie in de hersenen krijgen. Deze ontsteking is een van de redenen dat de hersencellen afsterven. Het is daarom verleidelijk om deze excessieve immuunrespons te onderdrukken, om op die manier de symptomen van de ziekte te verminderen. Of deze redenatie op waarheid gebaseerd is, zal nog moeten worden onderzocht.